Thursday 28 April 2016

વાંચવા જેવી વાર્તાઓ

સારા લેખકો અને એમની (કમ્પલસરી) વાંચવા જેવી વાર્તાઓ

વર્ષા અડાલજા:
  1. તું છે ને
  2. તને સાચવે પાર્વતી: અગાઉ વાત કરી તે મંદબુદ્ધિ છોકરીની ગોપિત જાતીયતા વિશેની વાર્તા.
જ્યારે તમને વાર્તામાં કોઈ ગુંચવણ લાગે ત્યારે તમારા પાત્ર સાથે વાત કરો. આ વાત કદાચ છોકરમત લાગે પણ તમારા પાત્રને એક સવાલ પૂછો. તે ત્રણથી ચાર જવાબ આપશે. પછી તમે તમારી વાર્તાની જરૂર મુજબ જે યોગ્ય લાગે તે દિશા આપી શકો. ફરી પાછો પેલો "કેમેરો" પાત્રની અંદર ફેરવો. આંગીકમમાં વાર્તા કરો. અગાઉના જ દાખલા મુજબ, પાત્ર ચા નો કપ કેમ ઉપાડે છે, કેમ મુકે છે, તેની કીકી કેમ ફરે છે, પગ કેમ હાલે છે વગેરેમાં જ અડધી વાર્તા કહી શકાય. ખલીલ જિબ્રાને કહ્યું છે, "બાળકો તમારા થકી છે, તમારા કારણે નહી". પાત્રોનું પણ કઈ એવું જ છે.
વીનેશ અંતાણી:
વીનેશ અંતાણીને સન્નાટા માટે વાંચવા રહ્યા. વાર્તાનું વિશ્વ, પાત્રાલેખન અને ઘટનાઓ વર્ણવવી કદાચ આસાન છે પણ એક ચીર શાંતિનો એહસાસ શબ્દો દ્વારા કરાવવો એ એમની પાસેથી શીખવા જેવું છે. એમની વાર્તામાં ઓછામાં ઓછા સંવાદો હોય. સંવાદો ન હોવા છતાં ક્યારેય વર્ણનનો ભાર નથી વર્તાતો. તેમની ઘણી વાર્તાઓમાં જુજ પાત્રો હોય છે. વાર્તાને પાત્રોથી ભરી દેવાના મોહમાં સપડાઈ જવું સહેલું છે.
  1. સ્ત્રી નામે વિશાખા
  2. બે સ્ત્રી અને ફાનસ
  3. છીપર
  4. અહી કોઈ રેહતું નથી
  5. સત્યાવીસ વર્ષની છોકરી
હમેશા તમારી પોતાની (અને આસપાસની) વાર્તા પહેલા કહો. શાકવાળાની વાર્તા નહિ લખો. મીનાની વાર્તા મીના જ કહી શકશે પરાગ નહિ. જ્યારે તમારી પોતાની વાર્તા ખૂટી જાય ત્યારે જ બીજાની વાર્તા શોધવા નીકળો.
પન્નાલાલ પટેલ:
  1. મા
  2. વાત્રકને કાંઠે
  3. પન્નાની તસવીર
સુરેશ જોશી:
આપણે પહેલાં જ વાત કરી એ મુજબ એમની બે વાર્તાઓ ખાસ વાંચવા જેવી છે.
  1. દ્વીરાગમન
  2. જન્માષ્ટમી
કિરીટ દુધાત:
કિરીટ દુધાત  પાસે કથનની સ્માર્ટનેસ શીખવાની વસ્તુ છે. એમની મોટા ભાગની વાર્તાનો કથક કાળુ નામે એક છોકરો છે જે એમના મોસાળમાં આવતા એક છોકરા પર આધારિત છે.
  1. લીલ
  2. બાયું: (રામના મતે) ગુજરાતીની સો અમર વાર્તાઓમાં એક ગણી શકાય એવી આ વાર્તા છે
  3. વીંટી
બિંદુ ભટ્ટ:
શક્ય હોય તો બિંદુ ભટ્ટની બધી જ વાર્તાઓ વાંચવી.
  1. આંતરસીવો
  2. બાંધણી: આ વાર્તા એનું ઉદાહરણ છે કે એક જ મુદ્દા પર બે અલગ લેખકો કઈ રીતે સાવ અલગ જ વાર્તા લખતા હોય છે. કાજલ ઓઝા વૈદ્યની "ચાંદલો" અને બાંધણી બંને મૃત પતિ બાદ એક ઘરમાં રહેતા સાસુ - વહુની વાત છે. બંનેમાં સાસુ વહુને એકબીજાની ખુબ કાળજી છે અને છતાં વાર્તા એકમેકથી જુદી જ છે.
  3. મંગળસૂત્ર
  4. તરભાણું: આ વાર્તા એ વાતને સમર્થન આપે છે કે કથકનું વાર્તામાં કેટલું મહત્વ છે. એક વૃદ્ધ પુરુષ જેના બધા જ દીકરાઓ મૃત્યુ પામ્યા છે એની વાતમાં એને પોતાને જ કથક બનાવી શકાયો હોત. પણ બિંદુ ભટ્ટે એની પૌત્રીને કથક બનાવીને એક નવીન રજૂઆત કરી છે.
  5. ઉંબર વચ્ચે
સરોજ પાઠક:
સરોજ પાઠકને એમના કથક માટે વાંચવા ઘટે.
  1. ન કૌંસમાં ન કૌંસ બહાર: આવી વાર્તા લખાઈ એ ગુજરાતી વાર્તા જગતમાં એક વિરલ ઘટના કહેવાય
  2. સારિકા પંજરાવસ્થા: એક જ પાત્ર. એ પણ ગાંડી. એના બબડાટમાંથી જ આખી વાર્તા બહાર આવે છે
  3. મારો અસબાબ:  આ વાર્તામાંથી એમ શીખી શકાય કે વાર્તા લખવા માટે બહુ મોટા મોટા વિષયોની જરૂર નથી
  4. ચકિત, વ્યથિત, ભયભીત: જ્યારે તમે એક બાર વરસની બાળાને કથક બનાવો ત્યારે વિસ્મય આપોઆપ પ્રકટવાનું જ છે
  5. વિશ્રંભકથા
  6. હુકમનો એક્કો: બિંદુ ભટ્ટની "અખેપાતર" નું એક પ્રકરણ આની જેવું જ છે
હિમાંશી શેલત:
જો તમને વાર્તામાં રીસર્ચનું મહત્વ શું છે એ જાણવું હોય તો એમની વાર્તાઓ વાંચો
  1. ખરીદી
  2. કિંમત
  3. બળતરાના બીજ
  4. અકબંધ
  5. સ્ત્રીઓ: પાત્રનું કેવું નાટ્યાત્મક રૂપાંતર થઇ શકે એનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ
  6. સામેવાળી સ્ત્રી
  7. સમજ: એક જ વાતને અલગ લગ વ્યક્તિ કઈ રીતે પોતાના પરિપ્રેક્ષ્યથી જુએ છે એનું સુંદર ઉદાહરણ. સુપ્રસિદ્ધ જાપાનીઝ વાર્તા રોશોમોનની જેમ.
સુન્દરમ:
  1. નાગરિકા
  2. મા ને ખોળે
પૂજા તત્સત:
સ્ત્રીઓએ એમને ખાસ વાંચવા. તેમની ભાષા અને રજૂઆત સાવ અલગ જ પ્રકારની હોય છે. તેમની વાર્તાના અંત ખુબ કળાત્મક હોય છે.
  1. બીજી સ્ત્રી: એક જ વાર્તાના ત્રણ કથક (પતિ, પત્ની અને વોહ). અને ત્રણેય નિર્દોષ. આવા પ્રયોગ કરવા છતાં સારી વાર્તા બને શકે એ આની ખાસિયત.
  2. વિરાજના લગ્ન
  3. તાવ
  4. નેત્રાનું ફ્રોક
ઉષા ઉપાધ્યાય:
  1. હું તો આ ચાલી
  2. હવે સ્નાન કરી લો
નવનીત જાની:
(રામના માટે) નવનીત જાની અત્યારના પ્રથમ પાંચ વર્તાલેખાકોમાં ગણાઇ શકે. "કેમેરાવર્ક", ડીટેઇલિંગ અને એલીમેન્ટ્સના ઉપયોગ માટે ક્યારેક તો રામને તેમની ઈર્ષા આવે એવું તે લખે છે.
  1. વછોઈ: આમાં કથક એક છોકરી છે જે મારી જાય છે અને પછી કુતરી બને છે. બાકીની વાર્તામાં કથક કુતરી છે.
  2. કથા
  3. દાણા પાણી
  4. દીદી
  5. બંધ બારણાની તિરાડનો ઉજાસ
શક્તિસિંહ પરમાર:
  1. મંજરી આંખ્યું
  2. ખટાશ વિહોણી આંબલી
  3. છૂટકો
  4. પીઠી (હજુ સુધી અપ્રગટ વાર્તા): આ વાર્તા એ વાતની સાબિતી છે કે હંમેશા વાર્તા પીડા વિષે જ હોય એ જરૂરી નથી. હસતી રમતી, સુખની વાર્તા પણ હોઈ શકે. વાચકોને તમારા પાત્રના સુખમાં પણ રસ છે જ.
મહેન્દ્રસિંહ પરમાર:  પાઈરોટેકનીક
માવજી મહેશ્વરી: અદ્રશ્ય દીવાલો
માય ડીયર જયુ:
  1. જીવ
  2. ડાર્વિનનો પિતરાઈ
અજય સોની:
  1. ગીધ
  2. સાંકળ
પારુલ કંદર્પ દેસાઈ: એ શહેર
કંદર્પ દેસાઈ:
  1. દ્વિજ
  2. પહાડોમાં મારું ઘર છે
જીગ્નેશ બ્રહ્મભટ્ટ: પ્રતીક્ષા
જયંત ખત્રી:
  1. ખીચડી
  2. ધાડ
અજય ઓઝા: ટીફીન બોમ્બ
નીતિન ત્રિવેદી: કાગડો સ્માર્ટ છે
કાજલ ઓઝા વૈદ્ય:
  1. ચાંદલો (જેની આપણે બિંદુ ભટ્ટની વાર્તા "બાંધણી" સાથે વાત કરી)
  2. લાસ્ટ શો
રેણુકા પટેલ: પરિપૂર્ણ
જીતેન્દ્ર પટેલ:
  1. મામાને ઘરે
  2. દીકરી
  3. દીકરીયાળ
  4. ખાદ
મડિયા: વાણી મારી કોયલ
ઉમાશંકર જોશી: મારી ચંપાનો વર
બીપીન પટેલ: વોશિંગ મશીન
આ ઉપરાંત શરીફા વીજળીવાળાનું પુસ્તક "શતરૂપા" વાર્તાકારો માટે બાઈબલ સમાન છે. ગદ્યપર્વના ભાગ ૧, ૨, ૩, સુરેશ જોશીનું વાર્તાવિશ્વ, હરીશ નાગરેચાની શ્રેષ્ઠ વાર્તાઓ, સરોજ પાઠકની શ્રેષ્ઠ વાર્તાઓ પણ વસાવવા જેવા પુસ્તકો છે.

1 comment :

  1. લિસ્ટ વાંચીને થયું કે લખવામાંથી એક વર્ષનો બ્રેક લઈને ફક્ત વાંચ્યા જ કરું. તોય ઘણી વાંચેલી છે.

    ReplyDelete